Komisja Europejska przedstawiła Plan działania na rzecz dekarbonizacji, reindustrializacji i innowacji.

26 lutego br.  Komisja Europejska przedstawiła Pakt dla czystego przemysłu na rzecz konkurencyjności i dekarbonizacji w UE – plan działania mający na celu wspieranie konkurencyjności i odporności europejskiego przemysłu.

Pakt koncentruje się głównie na dwóch ściśle ze sobą powiązanych sektorach: energochłonnym i czystej technologii.

Energochłonny ponieważ wymaga on pilnego wsparcia w dekarbonizacji i elektryfikacji – sektor ten boryka się z wysokimi kosztami energii, nieuczciwą konkurencją światową i złożonymi przepisami, co szkodzi jego konkurencyjności;

Czysta technologia – gdyż jest centralnym elementem przyszłej konkurencyjności i wzrostu, a także ma kluczowe znaczenie dla transformacji przemysłowej. Głównym elementem paktu jest również obieg zamknięty, ponieważ musimy zmaksymalizować ograniczone zasoby UE i ograniczyć nadmierne zależności od dostawców surowców z państw trzecich.

Aby z powodzeniem zrealizować zamierzenia Paktu, wskazano czynniki napędzające rozwój działalności:

Obniżenie kosztów energii

Przystępna cenowo energia jest podstawą konkurencyjności. W związku z tym, aby obniżyć rachunki za energię dla przemysłu, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, Komisja przyjęła dziś plan działania na rzecz przystępnych cen energii. Ten akt przyspieszy wprowadzanie czystej energii i elektryfikację, uzupełni wewnętrzny rynek energii fizycznymi połączeniami międzysystemowymi oraz zwiększy efektywność wykorzystania energii, a także zmniejszy zależność od importowanych paliw kopalnych.

Zwiększenie popytu na czyste produkty

Pakt zwiększy popyt na czyste produkty produkowane w UE dzięki wprowadzeniu kryteriów zrównoważonego rozwoju, odporności i produkcji w Europie w zamówieniach publicznych i prywatnych. Wraz z przeglądem ram zamówień publicznych w 2026 r., Komisja wprowadzi do zamówień publicznych dla sektorów strategicznych kryteria zrównoważonego rozwoju, odporności i preferencji europejskiej.

Pakt wprowadzi również dobrowolny znak intensywności emisji dwutlenku węgla dla produktów przemysłowych: w 2025 r. dla stali, a następnie dla cementu. Komisja uprości i zharmonizuje metody rozliczania emisji dwutlenku węgla. Znak ten będzie informacją dla konsumentów i umożliwi producentom czerpanie większych korzyści z podejmowanych przez nich wysiłków na rzecz dekarbonizacji.

Finansowanie czystej transformacji

W perspektywie krótkoterminowej w ramach Paktu dla czystego przemysłu przewiduje się uruchomienie ponad 100 mld euro na wsparcie czystej produkcji w UE. Kwota ta obejmuje dodatkowe gwarancje w wysokości 1 mld euro w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych.

Komisja zamierza: przyjąć nowe ramy pomocy państwa na rzecz Paktu . Umożliwi to ułatwione i szybsze zatwierdzanie środków pomocy państwa na rzecz wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych, wdrożenie dekarbonizacji przemysłu i zapewnienie wystarczającej zdolności produkcyjnej w zakresie czystych technologii; wzmocnić Fundusz Innowacyjny i zaproponować utworzenie Banku Dekarbonizacji Przemysłu, którego celem będzie dofinansowanie w wysokości 100 mld euro, w oparciu o dostępne środki z Funduszu Innowacyjnego, dodatkowe dochody wynikające z części ETS, a także przegląd InvestEU; zmienić rozporządzenie w sprawie InvestEU, aby zwiększyć zdolność InvestEU do ponoszenia ryzyka. Pozwoli to zmobilizować do 50 mld euro dodatkowych inwestycji prywatnych i publicznych, w tym w czyste technologie, czystą mobilność i ograniczenie ilości odpadów.

Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (grupa EBI) uruchomi również szereg konkretnych nowych instrumentów finansowych wspierających Pakt. Będą to: „pakiet dotyczący produkcji elementów sieci energetycznych” w celu zapewnienia kontrgwarancji i innego wsparcia w zakresie ograniczania ryzyka na rzecz producentów elementów sieci; wspólny pilotażowy program Komisji Europejskiej i EBI dotyczący kontrgwarancji dla umów zakupu energii elektrycznej (PPA) podejmowanych przez MŚP i sektory energochłonne; instrument gwarancji na rzecz czystych technologii w ramach programu technologicznego UE wspieranego przez InvestEU.

Obieg zamknięty i dostęp do surowców

Surowce krytyczne mają kluczowe znaczenie dla naszego przemysłu. UE musi zatem zapewnić dostęp do takich surowców i zminimalizować ryzyko współpracy z nierzetelnymi dostawcami. Jednocześnie obranie obiegu zamkniętego za podstawę naszej strategii dekarbonizacji pomaga zmaksymalizować ograniczone zasoby UE. W związku z powyższym Komisja: ustanowi mechanizm umożliwiający europejskim przedsiębiorstwom wspólne działanie i agregowanie swojego popytu na surowce krytyczne; utworzy unijne centrum surowców krytycznych w celu wspólnego zakupu surowców w imieniu zainteresowanych przedsiębiorstw. Wspólny zakup przynosi korzyści skali i daje większą możliwość negocjowania lepszych cen i warunków; przyjmie w 2026 r. akt w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym, aby przyspieszyć przejście na obieg zamknięty i zapewnić efektywne wykorzystywanie i ponowne wykorzystywanie rzadkich surowców, zmniejszyć nasze globalne zależności i stworzyć wysokiej jakości miejsca pracy. Celem jest zapewnienie do 2030 r. obiegu zamkniętego 24 proc. surowców.

Działania globalne

Obecnie UE potrzebuje wiarygodnych partnerów globalnych bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Oprócz obowiązujących i nowych umów handlowych Komisja zainicjuje wkrótce pierwsze czyste partnerstwa handlowo-inwestycyjne, które zdywersyfikują łańcuchy dostaw i będą zawierać wzajemnie korzystne umowy. Jednocześnie Komisja podejmie jeszcze bardziej zdecydowane działania w celu ochrony naszego przemysłu przed nieuczciwą światową konkurencją i nadwyżką mocy produkcyjnych, m.in. za pomocą szeregu instrumentów ochrony handlu. Komisja uprości również i wzmocni mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM).

Zapewnienie dostępu do wykwalifikowanej siły roboczej

Transformacja  przemysłu wymaga wyjątkowo utalentowanych i wykwalifikowanych ludzi. Komisja ustanowi unię umiejętności, która będzie inwestować w pracowników, wspierać rozwój umiejętności i tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy. Dzięki dofinansowaniu z programu „Erasmus+” o wartości do 90 mln euro pakt pomoże wzmocnić umiejętności sektorowe w strategicznych gałęziach przemysłu związanych z Paktem dla czystego przemysłu. Pakt sprzyja również wysokiej jakości miejscom pracy, promuje warunkowość społeczną i zapewnia dalsze wsparcie pracownikom w przechodzeniu do nowych miejsc pracy.

Pełna treść dokumentu znajduje się  pod linkiem:

https://commission.europa.eu/document/download/9db1c5c8-9e82-467b-ab6a-905feeb4b6b0_pl